AKTUALNOŚCI

W roku obchodów 140 lat emigracji polskiej w Brazylii został otwarty kurs polonistyki (literatura i język polski) na najstarszym uniwersytecie w Brazylii (powstał w 1912 r.) czyli w Parańskim Uniwersytecie Federalnym (UFPR) w Kurytybie. Godnym odnotowania w tym miejscu jest fakt, że przy powstawaniu pierwszych katedr tej uczelni obecni byli polscy emigranci. Między innymi prof. Szymon Kossobudzki był organizatorem (1912 r.) i pierwszym profesorem katedry chirurgii. Jako pierwszy posługiwał się aparatem roentgenowskim. W późniejszych latach prof. Dominik Łukaszewicz (1931 r.) zorganizował na tej uczelni Instytut Anatomii.
W grudniu 2008 roku, po raz pierwszy w historii tej uczelni, odbywały się egzaminy wstępne dla kandydatów pragnących studiować polonistykę. Zgłosiło się 28 kandydatów. Władze uniwersyteckie określiły uprzednio liczbę 10 miejsc dla tej nowej jednostki (przyjęci na polonistykę to nie tylko osoby pochodzenia polskiego). Zarezerwowano jeszcze 8 miejsc dla tych, którzy już studiują na tej uczelni. Tak więc polonistykę może studiować w przyszłym roku 18 osób.
Od 19 do 21 stycznia 2009 r. odbywał się egzamin publiczny dla kandydatów na nauczyciela akademickiego języka polskiego. Kandydowało 7 osób na 1 miejsce. Zwycięzcą został mgr Piotr Kalinowski, pochodzący z Poznania, a wykładający na jednej z prywatnych uczelni w stolicy kraju w Brasílii.
Z kolei od 22 do 24 stycznia miał miejsce egzamin publiczny dla ubiegających się o tytuł nauczyciela akademickiego literatury polskiej. Do egzaminu zgłosiło się 2 kandydatów. Egzamin wygrał dr Marcelo Paiva de Souza wykładający na Uniwersytecie Federalnym w Espírito Santo (UFES) w stolicy tego stanu, w Vitória. Należy podkreślić, że nowy nauczyciel literatury polskiej doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Biegle mówi i bardzo dobrze pisze po polsku. Godnym odnotowania jest tutaj fakt, że w pięcioosobowej komisji egzaminacyjnej był chrystusowiec z Kurytyby – redaktor czasopisma polonijnego „Projeções”. Otrzymał on uprzednio zaproszenie z Parańskiego Uniwersytetu Federalnego w Kurytybie (Departament Literatury i Współczesnych Języków Obcych), aby wziąć udział w pracach tej komisji. W wymienionych dwóch komisjach egzaminacyjnych brał udział specjalnie przybyły z Polski, prof. dr hab. Władysław Miodunka z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gwoli sprawiedliwości należy podkreślić, że w dwóch wspomnianych komisjach egzaminacyjnych brali udział wszyscy członkowie Zespołu Redakcyjnego czasopisma studiów polsko-brazylijskich „Projeções” z Brazylii: prof. Mariano Kawka z Uniandrade w Kurytybie, prof. dr Regina Przybycien z Parańskiego Uniwersytetu Federalnego w Kurytybie, prof. dr Henryk Siewierski z Uniwersytetu (UnB) w Brasílii.
Trzeba przyznać, że kilkudniowe prace w tej komisji, choć bardzo męczące, ze względu na niezmiernie szczegółowe i doprowadzone do perfekcji wymagania biurokratyczne, przyniosły nam wszystkim wielką satysfakcję; nie tylko intelektualną. Byliśmy bowiem świadkami historycznego faktu powstawania pierwszej polonistyki na uczelni państwowej w Brazylii.
To, aby w Kurytybie na uniwersytecie państwowym zaistniał kurs języka i literatury polskiej było marzeniem i oczekiwaniem wielu osób. Już przed laty czyniono w tym celu odpowiednie zabiegi. W ostatnich latach dwoje intelektualistów polonijnych prowadziło cichą systematyczną i żmudną pracę na uczelni po to, aby owe uprzednie zabiegi i od lat wyrażane pragnienia stały się rzeczywistością. Również i społeczność polonijna popierała prowadzone w tym kierunku wysiłki. Jednak na największe uznanie zasługują dwaj nauczyciele akademiccy z Uniwersytetu Federalnego w Kurytybie: prof. dr Regina Przybycień (córka polskich emigrantów i wykładająca na tym uniwersytecie literaturę i prowadząca zajęcia podyplomowe) i mgr Eduardo Nadalin (mający polskie korzenie po matce i uczący na tej uczelni język francuski). Nie można pominąć i nie dostrzec zabiegów, jakie w tym celu prowadzili uprzedni i obecni polscy dyplomaci. Ukoronowania tych zabiegów dokonali konsul generalna z Kurytyby p. Dorota Joanna Barys i ambasador RP J.E. Jacek Junosza Kisielewski. W towarzystwie prof. Carlosa Moreiry Júniora - ówczesnego rektora Parańskiego Uniwersytetu Federalnego (UFPR) 28 maja 2008 r. zostali przyjęci na specjalnej audiencji przez Fernando Haddada - ministra edukacji w rządze federalnym Brazylii. Podczas tego spotkania dyskutowano nad detalami związanymi z otwarciem polonistyki w najstarszej uczelni kraju, w Kurytybie.
Z początkiem marca 2009 roku nastąpi rozpoczęcie roku akademickiego w brazylijskich uczelniach państwowych. Uważam i jestem głęboko o tym przekonany, że należy w tym miejscu wspomnieć o zasłużonym historyku, profesorze i dumie Uniwersytetu Federalnego w Kurytybie: prof. Ruyu Christovamie Wachowiczu (1939 – 2000). Nie zamierzam przedstawiać jego pracy dydaktycznej na UFPR i dużego dorobku naukowego. Pamiętam, jak to on zabiegał i marzył, aby w tej szacownej uczelni była polonistyka. Zatem Jego sen i pragnienia teraz stają się rzeczywistością!
Należy wyrazić nadzieję, aby powstała na prestiżowym Uniwersytecie Federalnym (UFPR) w Kurytybie polonistyka rozwijała szeroko skrzydła zarówno w zakresie swojej pracy dydaktycznej jak i badawczej. Oby przyczyniała się do upowszechnienia języka polskiego i bogatej literatury polskiej, która, miejmy nadzieję poznawana i badana będzie wywierała wpływ zarówno na studiujących, jak też na tutejsze parańskie i kurytybańskie społeczeństwo, w którym zasłużone miejsce zajmuje etnia polska. Niech pierwsza polonistyka, otwarta na kontynencie latynoamerykańskim, przynosi chlubę naszym dwóm zaprzyjaźnionym krajom: Brazylii i Polsce!

Zdzisław MALCZEWSKI TChr


Bibliografia:

Malczewski Zdzisław, Słownik biograficzny Polonii brazylijskiej, Warszawa: CESLA, 2000

“Projeções – revista de estudos polono-brasileiros”, Ano X, 2/2008

Wachowicz Ruy Ch., Malczewski Zdzisław, Perfis polônicos no Brasil, Curitiba: Vicentina, 2000

Wachowicz Ruy Ch., Universidade do Mate. História da UFPR, Curitiba: Editora UFPR, 2006